kunstproject
Stolpersteine is een project van de Duitse kunstenaar Gunter Demnig (1947, Berlijn). Hij brengt gedenktekens aan op het trottoir voor de huizen van mensen die door de nazi’s verdreven, gedeporteerd, vermoord of tot zelfmoord gedreven zijn. Deze Stolpersteine (letterlijk ‘struikelstenen’) herinneren onder andere aan Joden, Sinti en Roma, politieke gevangenen, homoseksuelen, Jehova’s getuigen en euthanasieslachtoffers. De kunstenaar noemt ze Stolpersteine omdat je erover struikelt met je hoofd en je hart, en je moet buigen om de tekst te kunnen lezen.
Op de stenen zijn, in een messing plaatje, de naam, geboortedatum, deportatiedatum en plaats en datum van overlijden gestanst. De kleine stenen (10 x 10 cm) werden lange tijd alle door de kunstenaar zelf gemaakt en geplaatst. Genoodzaakt door de stormachtige ontwikkeling van het project laat hij zich tegenwoordig door een bevriende kunstenaar ondersteunen. Incidenteel worden de stenen geplaatst door gemeentelijke stratenmakers. Dit is bijvoorbeeld het geval in Eindhoven, waar het om een zeer groot aantal stenen gaat. Het project Stolpersteine loopt sinds het jaar 1994.
Stolpersteine in Glanerbrug
In Glanerbrug zijn op 29 april 2009 zijn op initiatief van Henk Hof, oud-voorzitter van de Stichting Volksfeest, de eerste vijf Stolpersteine geplaatst door Gunter Demnig. Op twee adressen in Glanerbrug voor de vijf in Glanerbrug woonachtige Joden die zijn afgevoerd naar concentratiekampen in Duitsland.
In de loop der jaren zijn er nog Stolpersteine bijgekomen. Voornamelijk voor in Glanerbrug actieve verzetsmensen en politieke gevangenen. Aan de Gagelstraat 22 voor Johannes Post, aan de Ekersdijk 83 voor Hessel Zwarts, aan de Cornelis Houtmanstraat 6 voor Jacob Achterberg en voor Hermann Johann Bornebroek aan de Schipholtstraat 424.
de Stolpersteinen van de familie Leman
Het gezin Leman woonde aan de Veldstraat 34. Omdat ze Joden waren werden ze op 11 november 1942 gearresteerd en
gedeporteerd naar doorgangskamp Westerbork in Drenthe.Van daaruit werden ze begin 1943 naar Auschwitz in Polen gedeporteerd.
Het gezin bestond uit vader David Leman geboren 10 april 1900 in Hardenberg, Moeder Karstina (Diny) Leman-Slager geboren 3 juni 1901 in Enschede, dochter Saartje geboren 12 maart 1924 in Gramsbergen (niet afgebeeld) en zoon Loetje geboren 30 september 1926 in Glanerbrug.
Het gezin werd op 19 februari 1943 in concentratiekamp Auschwitz vermoord.
De vier Stolpersteine die voor de familie Leman zijn gelegd zijn geadopteerd door de basisscholen St. Gerardus (David), OBS Glanerbrug Noord (Loetje), Drakensteyn (Saartje) en OBS Glanerbrug Zuid (Karstina).
de Stolperstein van Hessel Zwarts
Hessel werd 24 april 1918 in Doesburg geboren en woonde aan de Ekersdijk 83.
Samen met zijn 2 andere zogenaamde ‘illegale werkers’ ,Gerrit en Jannes Hulsbeek werd Hessel Zwarts in de vroege ochtend van 13 oktober door de Sicherheits Dienst met veel kabaal van hun
bed gelicht en naar het Sicherheits Dienst kantoor aan de Tromplaan in Enschede gebracht.
Enkele dagen later, op 25 oktober 1944 werd het drietal door de Sicherheits Dienst gefusilleerd op vliegveld Twente.
de Stolperstein van Johannes Post
Johannes Post werd op 22 juni 1921 in Hardenberg geboren.
Hij werkte als wever in de textielindustrie in Enschede en woonde aan de Gagelstraat 22 in Glanerbrug.
Op 6 september 1943 werd hij met nog meer andere Nederlanders gearresteerd bij een controle in een fabriek in Mesum waar hij toen werkte.
In aktes zien we terug dat hij als politieke gevangene werd gekenmerkt. Meestal betekende dat dat hij linkse/communis-
tische ideeën had en/of activiteiten uitvoerde om deze te verspreiden. Zoals bijvoorbeeld het organiseren of bijwonen van protestacties of het verspreiden van publicaties.
Johannes overleed op 3 mei 1944 in concentratiekamp Buchenwald als gevolg van open TBC.
de Stolperstein van Rosa de Swaan
Rosa werd op 7 mei 1873 in Enschede geboren.
De Stolperstein die voor Snackbar Excellent aan de Gronausestraat 1076 ligt is een herinnering aan Rosa de Swaan – Frankenhuis. Samen met haar man runde deze struise Joodse vrouw in dit pand een slagerij.
Zoals de ouderen onder ons zich nog wel kunnen herinneren, was het de gewoonte dat je een plakje worst kreeg wanneer je boodschappen bij de slager deed. Dat wist de hond van kolenboer Nijhuis ook.
Kolenboer Nijhuis wandelde iedere dag van het pand waar nu de slijterij is gevestigd langs de Gronausestraat richting ’t Laantje, de Nieuw Frieslandstraat. Bij de slagerij van Rosa werd altijd even gestopt. Dan kwam Rosa naar buiten met een plakje worst voor de hond. Maar op een dag kwam Rosa niet naar buiten. Tevergeefs wachtte de hond op zijn plakje.
Rosa en haar man Willem moesten op last van de Duitse bezetter hun slagerij namelijk sluiten. Ze verhuisden naar de Zuiderhagen in Enschede. Daar werd ze later opgepakt en naar concentratiekamp Sobibor vervoerd. Daar stierf Rosa op 14 mei 1943.
De Stolperstein van Rosa is geadopteerd door basisschool De Troubadour.